Rooivinkies in Aliwal

Geschreven door Martha

Voor het onderzoek dat Tanja doet voor haar MSc heeft ze gegevens nodig van de Southern Red Bishop (rooivink). Dat houdt in dat ze een aantal metingen verricht bij vogels die hun leefgebied hebben waar er groot verschil in temperatuur is tussen zomer en winter (o.a. Aliwal North) en vogels die zomer en winter in een gebied leven waar de temperatuur aangenaam blijft (omgeving Port Elizabeth).

Deze trip heeft als doel de Bishops te meten die nu in Aliwal North leven bij een zomertemperatuur, zo om en nabij de 30 graden.

Voordat het echter zover is moet er heel wat geregeld worden, zoals vervoer, onderdak, afspraken maken met iemand die een licentie heeft om vogels te vangen en te ringen en ook tijdruimte heeft in deze periode. Héél belangrijk: de apparatuur die nodig is voor de metingen en die ook op locatie te gebruiken is. Er moet zelfs een gedeelte komen van de Universiteit van Pretoria en dan moet alles ook nog met software aan elkaar gekoppeld worden.

Vooraf in Port Elizabeth wordt er een proefopstelling gemaakt en als alles duidelijk werkt wordt de startdatum definitief 18 januari.

Er is een grote laadruimte nodig om alles veilig vervoerd te krijgen over een afstand van zo’n 500 km. noordwaarts, inclusief etenswaar voor de eerste dagen. De locatie van overnachting is gereserveerd maar nog niet helemaal duidelijk wat we er gaan aantreffen. We wachten af!

Onze accommodatie voor de komende tijd is een chalet op het terrein van Aliwal Spa, een voormalig luxueus resort met zwavelhoudende warmwaterbronnen. Gelukkig erg ruim, 2 slaapkamers en een grote woon/ keukenruimte die ook plaats kan bieden aan de meetapparatuur. Stopcontacten voldoende en samen met de meegebrachte verlengsnoeren wordt de werkopstelling geplaatst. Nu de vogels nog.

De volgende dag is de afspraak met Arnold, de vogelringer uit Aliwal, vlug gemaakt en we gaan ons treffen in het aangrenzende natuurreservaat dat vol staat met riet, de voorwaarde om ook Bishops te vangen. Samen worden er enkele mooie plekken bekeken waar de netten kunnen worden opgezet. Er moet nog wat riet gekapt worden om de netten ruimte te geven, dat kan in de middag voorafgaande aan de eerste vangsessie. Voordat het donker wordt zijn de eerste vogels al geringd en weer vrijgelaten maar kunnen er ook 5 Bishops mee voor de metingen.

De beste tijd om te meten hoeveel zuurstof de vogels inademen en hoeveel co2 ze uitademen is de rusttijd, dus als het donker is. Werk aan de winkel dus voor Tanja, wij hebben de tijd om voor de avondmaaltijd te zorgen. Dan blijkt de apparatuur vreemde kuren te vertonen en moet er heel wat getelefoneerd worden met de supervisor, de technische dienst van de “foxbox” in Duitsland en iedereen die maar enig advies kan geven. Uiteindelijk is er toch nog genoeg resultaat te verzamelen in de nachtelijke uurtjes.

’s Morgens om 5 uur weer op pad om meer vogels te vangen. Tanja moet om haar eigen vanglicentie te krijgen 500 vogels zelf ringen waarvan 50 verschillende soorten. Als Arnold hoort dat ze bijna 250 vogels al geringd heeft en 45 verschillende is hij meteen bereid haar een heel eind op weg te helpen, doorwerken!!!  Een hele mooie die in de netten vliegt is een ijsvogel, Malachite Kingfisher, we mogen er zomaar mee op de foto en eventueel in de hand houden (voor de liefhebber). Met voldoende Bishops stoppen we om 10 uur met vangen, het wordt te warm voor de vogels maar ook voor ons. Omdat Tanja zeker wil zijn dat de techniek werkt begint ze meteen met proefmetingen en het schiet niet op, de apparatuur laat haar steeds verder aan haar lot over. Tegen de avond weten we geen oplossing meer, er is al heel wat geschroefd en doorgemeten, andere stopcontacten gebruikt en het loopt helemaal vast. Er wordt zelfs al gedacht om een koerier te laten komen met andere onderdelen maar dat gaat heel wat tijd kosten en Tanja zit vast aan de tijdsplanning; de apparatuur en de auto moeten weer op tijd terug zijn voor de volgende onderzoeken. De afspraak met Arnold is dat we morgenvroeg in ieder geval weer gaan vangen, dat betekend dus vroeg op.

Het weer laat ons dan ook nog in de steek, voor deze streek is het vreemd, het regent de hele nacht en dag en vangen is dus ook niet mogelijk. Het peil zakt steeds verder weg en een oplossing ligt niet voorhanden. Als laatste loopt Jan nog eens alle contacten door op de printplaat en als daarna de stekker nog maar weer eens wordt ingestoken blijft de mededeling: “battery to low” weg. We durven er niet in te geloven en ook al is het inmiddels middernacht, Tanja heeft er geen bezwaar tegen om alsnog met de metingen te beginnen en de hele nacht door te gaan. Om nieuwe problemen te voorkomen wordt de “Foxbox” niet meer uitgezet en blijft constant onder stroom staan. Elektriciteit die we niet kunnen missen en die ook niet mag haperen. Er is ook een elektrisch fornuis waar we onze maaltijden bereiden en de oven die nodig is om de silica gel, die Tanja gebruikt bij de metingen, te drogen.

De volgende dag zijn er eindelijk wat uitslagen van metingen op papier, het ziet er dan ook allemaal anders uit. Het weer is droog en we permitteren ons zelfs om samen iets te eten in de Riverside Lodge aan de oever van de Oranjerivier die na de hevige regen op een woeste stroom lijkt. De Oranjerevier heeft ook de pompen voor de watervoorziening in het dorp meegesleurd waardoor de helft van het dorp zonder drinkwater zit.

Gelukkig is er op onze locatie nog druk genoeg op het water want de vogelkooien moeten elke dag ook goed schoon gemaakt worden. We beschikken over voldoende ruimte buiten om te schrobben en ze te laten drogen. Alleen als we ’s avonds vergeten om ze binnen te halen blijkt ’s morgens dat een over ijverige poetsploeg ze heeft meegenomen.  De paniek is gelukkig van korte duur en we vinden ze onbeschadigd terug bij de “cleaning ladies”.

Als welkome afwisseling biedt Arnold aan om zwaluwen te gaan ringen in de hoop Tanja nog enkele bijzondere exemplaren te kunnen bezorgen voor haar licentie. Iets heel anders, de zwaluwen hebben hun nesten onder de rijbaan in betonnen buizen en dat betekend dat we de netten niet opzetten maar moeten laten zakken voor de openingen. Het resultaat is geweldig, van de geschatte 700 zwaluwen worden er toch 50 geringd waarvan, voor Tanja, twee nieuwe soorten. De samenwerking met Arnold is geweldig, ook wij worden er door aangestoken.

De uitslagen van de metingen moeten geanalyseerd worden en aan de hand daarvan wordt bepaald dat de laatste metingen van alle vogels gaat plaatsvinden bij een temperatuur van 25 en bij 10 graden. Inmiddels is de geplande tijd al opgebruikt maar Tanja krijgt van haar supervisor het advies om door te gaan en de toestemming om de hele trip te verlengen naar 14 dagen. Er volgen nog 2 sessies van vogels vangen en nachten van meten, wat is het fijn dat de techniek volhoudt en Tanja ook.

Het is een opluchting als de laatste Bishops, geringd, kunnen worden vrijgelaten. De uitslagen van de metingen zijn binnen en moeten terug in Port Elizabeth verder worden uitgewerkt en aangevuld met de gegevens van de volgende field trips.

Als afsluiting volgt er een afscheidsetentje met Arnold en zijn familie, zij hebben hem heel wat uurtjes moeten delen met ons. Daarbij hopen we dat hij ook bij de winterversie van deze activiteit (juli) weer beschikbaar is, dat belooft hij!

We vinden het bijzonder dat we deze 14 dagen uit de hele opdracht hebben mogen meemaken. Het heeft indruk op ons gemaakt om te zien wat het studieproject van Tanja inhoudt en we weten nu ook duidelijk dat er heel hard gewerkt moet worden om een studie positief af te sluiten.